Psychologische Manipulatie Ontmaskerd

Het verschil tussen gaslighting en hersenspoeling

Hersenspoeling en gaslighting, vaak verward in verband met narcisme, verschillen aanzienlijk. Gaslighting, een vorm van psychologische mishandeling, leidt tot twijfel over iemands geestelijke gezondheid. Daarentegen is hersenspoeling een openlijke strategie, waarbij oude denkpatronen, ideeën en waarden plaatsmaken voor nieuwe zonder de intenties te verbergen.

Hersenspoeling tijdens de Koreaanse Oorlog

Een bekend voorbeeld van hersenspoeling vond plaats tijdens de Koreaanse Oorlog, toen Chinese en Noord-Koreaanse troepen Amerikaanse gevangenen onderwierpen aan intensieve indoctrinatie. De term ‘hersenspoeling’ is afgeleid van het Chinese woord ‘xinao’ (洗脑), wat letterlijk ‘wassen van de hersenen’ betekent. De term werd in het Westen geïntroduceerd door de Amerikaanse journalist Edward Hunter in zijn boek ‘Brainwashing in Red China’ (1951).

Het doel van deze hersenspoeling was om de Amerikaanse gevangenen hun oorspronkelijke geloofssystemen en persoonlijkheden te laten veranderen. Deze transformatie werd bereikt door dagelijkse, methodische en systematische indoctrinatie. De gebruikte technieken omvatten onder andere isolatie, slaapdeprivatie, lange uren van ondervraging, en het herhaaldelijk blootstellen van gevangenen aan propaganda.

Deze methoden beoogden gevangenen te breken en ontvankelijk te maken voor communisme. Hoewel 21 Amerikanen na hersenspoeling in China bleven, keerden de meesten terug naar de VS. Sommigen verloren echter hun individualiteit en raakten volledig geïndoctrineerd.

Gaslighting: Heimelijke manipulatie en herschrijven van de ‘software’ van het brein

In tegenstelling tot hersenspoeling is gaslighting een heimelijke, manipulatieve tactiek, gericht op het beheersen en domineren van het slachtoffer. Gaslighting vindt plaats in het geheim en blijft verborgen. Het wordt vaak toegepast door personen met een zogenaamde cluster B-persoonlijkheidsstoornis, zoals psychopathie, sociopathie, narcisme en borderline.

Gaslighters smeden een plan om hun slachtoffers – vaak mensen met een tekort aan zelfliefde en een emotioneel afhankelijke persoonlijkheid – in een val te lokken. Zij betrekken deze mensen in een relatie door hen hun kracht te ontnemen en afhankelijk te maken. Op deze manier zetten zij het slachtoffer tegen zichzelf op, waardoor het slachtoffer gaat geloven dat er iets mis is met hen.

Gaslighters misbruiken zwakheden en verdraaien de realiteit

Gaslighters maken soms gebruik van een deeltje van de waarheid, zoals wanneer het slachtoffer aangeeft liever wat slanker te willen zijn. De misbruiker pikt iets geloofwaardigs uit en blaast het buiten proportie op. Hij overtuigt het slachtoffer ervan dat haar probleem veel groter en ernstiger is dan zij eerst dacht. De gaslighter creëert een omgeving waarin het slachtoffer gaat geloven dat ze een probleem heeft dat in werkelijkheid niet bestaat.

Slachtoffers met een milde tot matige angstige aanleg worden verliefd op de misbruiker, en de narcist wil er zeker van zijn dat hij nooit de controle over deze afhankelijke persoon verliest. De narcist verdraait de realiteit en manipuleert de denkwijze van het slachtoffer door een methodisch plan op te stellen om haar te laten geloven dat haar probleem erger is dan het in werkelijkheid is.

De gaslighter laat het slachtoffer geloven dat zij angstig is en creëert een omgeving die haar moet overtuigen dat haar angst een belemmering vormt voor een gezonde relatie. Dit zorgt ervoor dat het slachtoffer nog angstiger wordt. De misbruiker plant in haar de overtuiging dat haar situatie veel ernstiger is dan het in werkelijkheid is. Het meest verontrustende aspect is dat het slachtoffer zich uiteindelijk begint te identificeren met het ingeplante verhaal.

Gaslighters verergeren angsten en isoleren hun slachtoffers

Wat begon als milde of matige angst kan uitgroeien tot ernstige angst door de manipulaties van de gaslighter. Terwijl het slachtoffer wordt misleid om te geloven dat haar angst problematisch is, doet de gaslighter alsof hij haar steunt. Ondertussen werkt hij heimelijk achter de schermen om haar te isoleren en verder van de samenleving te verwijderen.

De gaslighter creëert eerst een vals verhaal, bijvoorbeeld dat het slachtoffer lelijk is en dat niemand van haar zal kunnen houden, behalve hijzelf. Hij uit beledigingen zoals: “Met jouw domheid krijg je die baan nooit. Door jouw gewicht zal niemand interesse tonen. Met zo’n laag zelfbeeld, wie zou je ooit willen? Van straat raken wordt onmogelijk.” De narcist doet dit op een subtiele manier, zodat het niet direct opvalt. Hij is bedreven in het voortdurend herinneren van zijn slachtoffer aan deze negatieve overtuigingen.

Bijvoorbeeld, hij kan zeggen dat ze erg angstig is, maar dat hij haar wil helpen. “Dat verklaart misschien waarom je moeite hebt om werk te vinden en waarom mensen je misschien niet zo graag hebben. Maar ik hou van je en wil je beschermen.” Op deze manier verergert hij haar angsten en versterkt hij haar afhankelijkheid van hem.

Gaslighters manipuleren het slachtoffer en isoleren hen van de buitenwereld

Gaslighters manipuleren de geest van hun slachtoffer door hen een vals verhaal in te prenten, hen redenen te geven om het te geloven en vervolgens zichzelf op te werpen als beschermer en steunpilaar. Het slachtoffer gaat geloven dat de persoon die haar geest aantast, haar enige bondgenoot is.

De narcist houdt zijn slachtoffer in een verstikkende greep zonder dat zij zich hiervan bewust is. Hoe slaagt de narcist erin dit te doen zonder ontdekt te worden? Door het slachtoffer te isoleren. Gaslighting kan alleen effectief zijn als het slachtoffer geïsoleerd wordt.

Wanneer mensen uit het leven van het slachtoffer om een of andere reden geen contact meer opnemen, maakt de narcist een verhaal dat bijvoorbeeld te maken heeft met haar vermeende angst. Op de achtergrond zorgt de narcist ervoor dat iedereen zich tegen haar keert.

Wanneer iemand vraagt naar de narcist zijn partner, liegt de narcist door te zeggen dat de partner niet overweg kan met die persoon of te angstig is en contact vermijdt op doktersadvies.

Narcisten versterken onzekerheden en isoleren slachtoffers volledig

Narcisten zijn bedreven in het verpakken van leugens en het doorsnijden van banden tussen hun slachtoffers en anderen. Ze implanteren verhalen die zijn gebaseerd op reeds bestaande onzekerheden, zoals een laag zelfbeeld, ontevredenheid met een lichaamsdeel of een psychologisch probleem. Vervolgens manipuleren ze de omgeving zodat het slachtoffer deze leugen gaat geloven.

Door de leugen regelmatig te herhalen, gaat het slachtoffer het als een groot probleem zien. Na verloop van tijd raakt het slachtoffer steeds dieper verstrikt in de leugen. Ze identificeert zich ermee, verliest hoop op verbetering en komt uiteindelijk vast te zitten.

Afgesneden van haar ware emotionele identiteit en zonder contact met anderen, gelooft het slachtoffer dat de narcist de enige is die van haar zal houden. Wanneer het slachtoffer volledig bewerkt is, is zij ervan overtuigd dat zij zelf de oorzaak is van al haar problemen. Ze is doodsbang om iets te zeggen, want als de narcist wegvalt, heeft ze niemand meer. Op dit punt heeft het slachtoffer inderdaad niemand meer en klampt ze zich vast aan de persoon die haar kapotmaakt.

Gaslighting: omkeren van realiteit en financiële afhankelijkheid

In een ander voorbeeld betrapt het slachtoffer de narcist op vreemdgaan. Wanneer ze hem confronteert, accelereert de narcist zijn gaslighting en beweert dat zij degene is met problemen, waanvoorstellingen en onzekerheden. Hij keert de situatie om en zorgt ervoor dat haar realiteit volledig op zijn kop staat. Uiteindelijk raakt het slachtoffer zo uitgeput door de manipulatie dat ze geen kracht meer heeft om met een plausibeler antwoord te komen.

Naast het isoleren van het slachtoffer van haar omgeving, maakt de narcist haar ook financieel afhankelijk. Dit is een cruciaal onderdeel van de gaslighter’s plan. Hij kan haar laten stoppen met werken, zorgen dat ze wordt ontslagen of haar zodanig laten gedragen dat ze haar baan verliest. De narcist kan er ook voor zorgen dat ze verhuizen naar een geïsoleerde regio waar ze volledig wordt afgesloten van de buitenwereld. Op deze manier zet hij het slachtoffer volledig tegen zichzelf op, waardoor ze niet kan terugvechten.

Gaslighting in de samenleving

Wanneer iemand zijn realiteit verliest en vervolgens een andere overneemt, ontstaat onvermijdelijk een angstaanjagende situatie. Veel mensen in onze samenleving realiseren zich niet dat politieke systemen, journalistiek en media voortdurend gedachten planten die niet van henzelf afkomstig zijn. Bovendien domineren roofzuchtige, verachtelijke, pathologische narcisten al deze kanalen, wat bijdraagt aan het probleem.

Achtergrond van narcisten en selectie van slachtoffers

Narcisten komen vaak uit gezinnen waar hun vermogen om empathie te hebben, is vernietigd. Als volwassenen geven ze voornamelijk om het voorzien in hun eigen behoeften. Ze zullen alles doen om te krijgen wat ze willen, zelfs als dit betekent dat ze anderen pijn moeten doen of vernietigen, inclusief hun eigen kinderen. Ze voelen niet het interne ongemak dat normaal gesproken ontstaat wanneer iemand iets verkeerd doet.

Net als een roofdier kiest de narcist een kwetsbare prooi: iemand onbaatzuchtig, empathisch, altruïstisch en emotioneel afhankelijk, vatbaar voor manipulatie en met een laag zelfbeeld.

Slachtoffers hebben vaak een achtergrond waarin ze al zijn neergehaald of weinig liefde hebben ontvangen. Ze hebben een verkeerd beeld gekregen van hoe ze anderen moeten inschatten. Dit is geen toeval; de narcist heeft een neus voor het identificeren van dergelijke mensen. Het zou voor een narcist veel moeilijker zijn om succesvol manipulatief gedrag toe te passen op een emotioneel gehechte en stabiele persoon.

Ontmoeting met een narcist en de perfecte match

Bij de ontmoeting met een narcist voelt het slachtoffer vaak aan dat deze persoon haar iets kan geven. De narcist komt over als een zielsgenoot. Wanneer de narcist zijn masker laat vallen, raakt het slachtoffer, vanwege haar lage zelfbeeld, gebrek aan ervaring en zwakke grenzen, verstrikt in zijn web. Ze gaat ervan uit dat ze hem een heel leven kende en denkt dat het beter is om in een relatie te zijn dan alleen.

De leider (de narcist) heeft een volger (het slachtoffer) nodig en vice versa. Beiden zijn van nature bang om alleen te zijn en voelen schaamte. Wanneer het slachtoffer verliefd wordt op de charmante, stoutmoedige, verleidelijke en humoristische narcist, voelt het alsof ze de loterij heeft gewonnen of haar droomprins heeft gevonden. Ze ziet zichzelf niet als emotioneel afhankelijk, maar denkt dat ze haar zielsgenoot heeft ontmoet. Ze vormen de perfecte match.

De narcist is zich bewust van zijn leugens en manipulaties, maar projecteert zijn eigen gedrag op anderen om het goed te praten. Hij beschuldigt anderen van zijn eigen daden omdat hij het voor zichzelf niet kan accepteren. Bijvoorbeeld, hij wordt boos omdat hij denkt dat het slachtoffer egoïstisch is of vreemdgaat, maar in werkelijkheid praat hij alleen over zichzelf. De narcist is zo mentaal gebroken dat hij een andere gebroken persoon nodig heeft om te kunnen functioneren.

Slachtoffers van narcisten: niet beperkt tot intelligentie of achtergrond

Als je een laag zelfbeeld hebt en je past in het profiel van een emotioneel afhankelijk persoon of je bent een pleaser, dan ben je vatbaar om een narcist in een relatie aan te trekken. Een narcist zal nooit een persoon met zelfliefde aantrekken. Slachtoffer zijn van een narcist heeft niets te maken met intelligentie of een laag IQ.

In de praktijk zien we dat ook hoogopgeleide mensen slachtoffer kunnen zijn van narcistische relaties. Voorbeelden zijn dokters, chirurgen, advocaten, politici, professoren, notarissen en zelfs klinisch psychologen. Het kan schokkend zijn voor een klinisch psycholoog die jaren over dit onderwerp heeft gestudeerd om te ontdekken dat haar eigen identiteit verdwenen is en zij zelf niet doorhad wat er met haar gebeurde.

Gaslighting zorgt ervoor dat slachtoffers uiteindelijk niet meer weten wie ze echt zijn en de schuld van alles wat er verkeerd loopt op zichzelf nemen. Dit is de schade die gaslighting kan aanrichten.

Emotioneel afhankelijke mensen moeten hulp zoeken om te ontsnappen aan de manipulatie

Mensen in een relatie met een narcist moeten beseffen dat ze moeten ontsnappen uit deze emotionele gevangenis. Het is belangrijk om hulp te zoeken bij iemand die vertrouwd is met dit soort situaties.

Ga tegen je eigen gedachten in en probeer te vertrouwen op iets uit het verleden dat echt was. Laat voor even de gedachten die je zijn ingeplant los en neem contact op met iemand die je kan helpen. Mensen kunnen je helpen, maar soms moet je zelf de eerste stap zetten om verandering te bewerkstelligen.

Liegen bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis: Onderzoek en implicaties