Het Kwaad van Zelfrechtvaardigheid
Kwaad wordt niet gepleegd door mensen die hun eigen rechtvaardigheid in twijfel trekken, onzeker zijn over hun motieven, of vrezen zichzelf te verraden. Het kwaad in deze wereld komt van degenen die zichzelf geestelijk verheven voelen, de Farizeeën van onze tijd, de zelfrechtvaardigen die geloven dat ze zonder zonde zijn, simpelweg omdat ze niet bereid zijn het ongemak van diepgaande zelfreflectie te verdragen.
Veel politici presenteren zichzelf als voorbeelden van deugdzaamheid, maar velen liegen dwangmatig, zijn corrupt, censureren en demoniseren tegenstanders, en voeren beleid dat de samenleving ondermijnt. Zijn deze politici zich bewust van hun hypocrisie? Geloven ze werkelijk in het moreel verheven beeld dat ze van zichzelf schetsen? In dit artikel bespreek ik de psychologie van kwaadaardig narcisme om beter te begrijpen welk kwaad de moderne politiek heeft besmet.
Kwaad kan worden gezien als een kracht, zowel binnen als buiten de mens, die gericht is op het vernietigen van leven of levendigheid. In het Engels is het woord ‘evil’ zelfs het omgekeerde van ‘live’, wat symbolisch weergeeft hoe kwaad lijnrecht tegenover het leven staat. Kwaad heeft specifiek te maken met onnodig doden, doden dat niet noodzakelijk is voor biologisch overleven. Daarnaast vernietigt kwaad ook de geest. Essentiële kenmerken van leven, vooral van menselijk leven, zoals gevoeligheid, mobiliteit, bewustzijn, groei, autonomie en wilskracht, kunnen worden gedood of geprobeerd te doden zonder dat het lichaam daadwerkelijk wordt vernietigd.
De Gevaarlijke Kracht van Kwaadaardige Narcisten
Iedereen is in staat tot het begaan van kwade daden, want de scheidslijn tussen goed en kwaad loopt door het hart van ieder wezen. Twee typen persoonlijkheden zijn echter bijzonder vatbaar voor kwaadaardige daden: psychopaten en kwaadaardige narcisten. Hoewel de potentiële slechtheid van psychopaten algemeen bekend is, veroorzaken kwaadaardige narcisten mogelijk meer kwaad, omdat ze talrijker zijn. Kwaadheid kan in sommige gevallen worden beschouwd als een specifieke variant van de narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Het Ontluikende Begrip van Narcisme
Onderzoekers besteden steeds meer aandacht aan het fenomeen narcisme, maar ons begrip van dit onderwerp staat nog in de kinderschoenen. Het centrale kenmerk van narcisme is een opgeblazen gevoel van eigenwaarde. Narcisten zijn overmoedig en bewonderen zichzelf op een manier die niet gerechtvaardigd is door de werkelijkheid van wie ze zijn of wat ze hebben bereikt. De obsessie met een grandioos zelfbeeld leidt tot zelfingenomenheid, waardoor hun vermogen om empathie te voelen voor de gevoelens en ervaringen van anderen vermindert en in sommige gevallen volledig ontbreekt.
Het Continuüm van Narcisme
Narcisme bestaat op een continuüm. Mildere vormen, zoals het identificeren met een geïdealiseerd zelfbeeld op sociale media, zijn ongezond maar relatief onschuldig. Aan het andere uiterste ligt de pathologie van kwaadaardig narcisme, waarbij men zich identificeert met een illusoir zelfbeeld van morele zuiverheid. Volledig toegewijd aan het handhaven van hun perfecte zelfbeeld, zijn kwaadaardige narcisten voortdurend bezig de schijn van morele zuiverheid op te houden. Hoewel ze weinig motivatie lijken te hebben om echt goed te zijn, willen ze wanhopig goed lijken. Hun ‘goedheid’ is slechts een façade, een leugen die hun ware aard verbergt.
De Angst Achter Kwaadaardig Narcisme
Kwaadaardig narcisme is een verdedigingsmechanisme dat diep geworteld is in de angst om als inferieur of ontoereikend te worden gezien, vooral op het gebied van moraliteit. Deze angst kan voortkomen uit jeugdtrauma’s, het opgroeien met hyperkritische of narcistische ouders, of andere factoren zoals opvoeding, socialisatie, of genetica. De kwaadaardige narcist kan niet erkennen dat, net als ieder ander, ook zij fouten maken, immoreel handelen en een potentieel voor kwaad bezitten dat inherent is aan de menselijke natuur. Deze angst om geconfronteerd te worden met hun eigen duistere kanten is zo diepgeworteld en chronisch dat het een integraal onderdeel van hun wezen vormt. Zelfs als deze angst voelbaar is, verhindert hun allesoverheersende narcisme dat ze dit ooit toegeven.
Het Verdoofde Geweten van de Kwaadaardige Narcist
Wanneer psychisch gezonde mensen een immorele of kwade daad begaan, erkennen ze hun verkeerde gedrag, voelen schuld en berouw, en proberen ze hun fouten goed te maken door terug te keren naar het goede. Met andere woorden, de meesten van ons hebben een functionerend geweten dat morele grenzen aan ons gedrag stelt. Bij de kwaadaardige narcist daarentegen wordt het geweten verdoofd door voortdurend zelfbedrog. Omdat hun identiteit verankerd is in een grandioos zelfbeeld van morele goedheid, grijpen ze bij moreel falen naar rationalisaties, verzinsels en andere verdedigingsmechanismen om hun gevoel van morele rechtvaardigheid te behouden. Hierdoor omzeilen ze hun geweten en ontwijken schuldgevoelens. Door dit voortdurende zelfbedrog kan de kwaadaardige narcist herhaaldelijk liegen en handelen op manieren die het leven tegenwerken, terwijl hij er toch van overtuigd blijft dat hij aan de kant van het goede staat.
Het Verhulde Kwaad van Narcisten
Kwaadaardige narcisten worden niet zozeer gekenmerkt door hun zonden, maar door de subtiliteit, volharding en consistentie waarmee ze hun zonden begaan. Het centrale defect van deze narcisten ligt niet in de zonde zelf, maar in hun weigering om deze te erkennen. In plaats van een gebrek aan moreel besef, zoals bij psychopaten, zijn kwaadaardige narcisten voortdurend bezig het bewijs van hun kwaad onder het tapijt van hun eigen bewustzijn te vegen. Hun kwaad ontstaat uit hun onvermogen om zichzelf kritisch onder de loep te nemen.
Het Zondebokmechanisme van de Narcist
Een van de belangrijkste zelfbedrogmechanismen die de kwaadaardige narcist gebruikt om het besef van zijn morele onvolmaaktheid te vermijden, is paradoxaal genoeg hetzelfde mechanisme dat hem aanzet tot zijn meest kwaadaardige daden. Dit mechanisme, bekend als het zondebokmechanisme, werkt via een proces dat onderzoekers projectie noemen. De kwaadaardige narcist externaliseert onbewust de emoties en motivaties die hij in zichzelf niet kan accepteren en schrijft deze toe aan anderen. Vervolgens beschuldigt hij deze doelwitten van wat in werkelijkheid zijn eigen morele tekortkomingen en wandaden zijn.
Een overheersend kenmerk van het gedrag van kwaadaardige narcisten is het aanwijzen van zondebokken. Omdat ze zichzelf als onberispelijk beschouwen, voelen ze de noodzaak om uit te halen naar iedereen die hen bekritiseert. Door hun eigen slechtheid te ontkennen, projecteren ze kwaad op anderen en zien ze zichzelf nooit als slecht, maar juist anderen des te meer. Dit narcistische zondebokgedrag is duidelijk zichtbaar in de politieke wereld. Veel politici zijn tegenwoordig zo vastbesloten om moreel rechtvaardig over te komen dat ze weigeren te erkennen dat hun beleid, mandaten en sociale hervormingen vaak de oorzaak zijn van veel problemen in de samenleving. Wanneer ze worden geconfronteerd met bewijs van hun mislukkingen, of wanneer hun moreel vlekkeloze zelfbeeld wordt uitgedaagd, verdubbelen deze politieke narcisten hun beleid en wijzen de schuld voor de problemen af op hun favoriete zondebokken—of dat nu andere naties zijn, politieke tegenstanders, of individuen met een andere mening.
De Verkeerde Focus van Kwaadaardige Narcisten
Kwaadaardige narcisten zijn vaak destructief omdat ze proberen kwaad te vernietigen, maar ze plaatsen de locus van dat kwaad buiten zichzelf. In plaats van anderen te vernietigen, zouden ze de ziekte in zichzelf moeten aanpakken. Omdat het leven hun zelfbeeld van perfectie voortdurend bedreigt, richten ze hun haat en vernietigingsdrang vaak op dat leven, meestal in de naam van rechtvaardigheid. Ze offeren anderen op om hun zelfbeeld van perfectie te behouden en creëren daardoor een zieke, miniatuur samenleving voor degenen die onder hun invloed staan.
De Gevaren van Overhaaste Diagnoses
Bij het observeren van de zieke staat van de samenleving kunnen we in de verleiding komen om elke politicus die we afkeuren te bestempelen als kwaadaardig narcist. Maar hiermee lopen we niet alleen het risico van een verkeerde diagnose, maar, erger nog, van het nabootsen van het zondebokgedrag dat we juist veroordelen. Het is belangrijk om onszelf af te vragen of we misschien kwaad doen door anderen te labelen simpelweg omdat ze het niet eens zijn met onze mening. Misbruiken we het concept van kwaad door het gemakshalve toe te passen op iedereen die ons oordeel niet deelt?
Bewustwording van Onze Donkere Kant
Om verkeerde diagnoses en het aanwijzen van zondebokken te vermijden, moeten we ons meer bewust worden van onze eigen donkere kant. Hoe meer we onze eigen morele tekortkomingen en ons potentieel voor kwaad erkennen, des te minder snel zullen we onze schaduwkanten op anderen projecteren. Door onze donkere kant onder ogen te zien, doen we meer dan alleen onze projecties terugtrekken; we ontwikkelen ook een scherpere intuïtie om de duisternis te herkennen die zich schuilhoudt achter het moreel zuivere masker van de kwaadaardige narcist. Wanneer iemand zijn eigen kwade mogelijkheden onderkent, ontstaat er een instinctieve capaciteit om vergelijkbare elementen in anderen te herkennen. Het afdalen in de diepten van ons eigen kwaad stelt ons in staat om het instinctieve vermogen te ontwikkelen om deze eigenschappen ook bij anderen te detecteren.
De Misleiding van Moreel Kwaad
Met een scherpere capaciteit om kwaad te detecteren, kunnen we anderen helpen hun naïviteit over de realiteit van menselijk kwaad te overwinnen. Kwaadaardige narcisten verkrijgen populaire steun en blijven aan de macht omdat de meeste mensen weigeren te geloven dat iemand die zich zo sterk inspant om goed over te komen, in werkelijkheid moreel corrupt kan zijn. Met andere woorden, velen herkennen niet dat kwaad zich vaak hult in een façade van goedheid. Zoals blijkt uit de geschiedenis, bijvoorbeeld in het geval van Hitler, is de grootste misvatting dat een grondig destructief en slecht persoon er als een duivel uit moet zien, met duidelijke tekenen van zijn destructiviteit. Zulke manifestaties van kwaad zijn zeldzaam. Veel vaker toont een intens destructief persoon een façade van vriendelijkheid en spreekt hij over idealen en goede bedoelingen. Zolang men gelooft dat een slechte man hoorns draagt, zal men het kwaad niet herkennen totdat het te laat is.
De Kracht van Waarheid tegen Politiek Kwaad
Naarmate meer mensen zich bewust worden van het politieke kwaad dat de samenleving verdeelt en vernietigt, is het belangrijk om te voorkomen dat woede en haat onze inspanningen om een kracht van het goede te zijn, bezoedelen. Het is gemakkelijk om kwaadaardige narcisten te haten, maar haat voedt alleen hun slechtheid en maakt ons kwetsbaar voor hun zondebokgedrag. Bovendien schaadt haat ons zelf, door de stress die het in geest en lichaam veroorzaakt.
In plaats van ons te laten meeslepen door haat, zouden we onze energie moeten richten op het verspreiden van de waarheid, een van de krachtigste wapens tegen kwaad. Satan wordt immers vaak de vader van de leugen genoemd. We moeten de hypocrisie van politieke kwaadaardige narcisten aan de kaak stellen, hun leugens blootleggen, hun overdreven morele trots bespotten, en zien hoe de waarheid hun gedrag steeds wanhopiger, grilliger en uiteindelijk zelfdestructief maakt.
Hoogmoed komt voor de val, want het kwaad haat het licht—het licht van goedheid dat het ontmaskert, het licht van controle dat het blootlegt, en het licht van waarheid dat zijn bedrog doorziet.