Narcistische leugens en manipulatie: De impact op relaties en het belang van vertrouwen
Cluster B-persoonlijkheidsstoornis en liegen: formele diagnostische criteria
Een formeel diagnostisch criterium voor een Cluster B-persoonlijkheidsstoornis is het frequent voorkomen van onwaarheden. Gerelateerde symptomen omvatten het simultaan onderhouden van meerdere levenssferen, het achterhouden van informatie en het manipuleren van feitelijke gegevens.
Relaties met narcisten: de frequentie van onwaarheden
Indien men zich in een relatie bevindt (of heeft bevonden) met een individu met narcistische persoonlijkheidskenmerken, dan is men zich bewust van de frequentie waarmee deze persoon onwaarheden verkondigt. Onwaarheden kunnen variëren in omvang en belang, en worden soms zonder duidelijke reden geuit.
Het belang van vertrouwen en eerlijkheid in relaties
Deze situatie kan buitengewoon frustrerend zijn, aangezien het moeilijk is om een relatie op te bouwen met iemand wiens uitspraken niet betrouwbaar zijn. Vertrouwen en het vermogen om op iemand te rekenen, zijn cruciaal voor een gezonde relatie. Eerlijkheid vormt de basis voor intimiteit, en het is niet verwonderlijk dat personen met narcistische kenmerken hiermee in conflict kunnen komen, aangezien intimiteit hen vaak afschrikt.
Redenen voor liegen bij narcisten
Narcisten kunnen om diverse redenen liegen. Soms doen ze dit om redenen die vergelijkbaar zijn met de motieven achter onwaarheden van anderen. Ze kunnen ook onwaarheden verkondigen om hun imago te verbeteren, problemen te ontlopen, verantwoordelijkheden te ontwijken, of simpelweg om tegendraads te zijn en drama te creëren.
Variabele perceptie van de waarheid
De perceptie van de waarheid voor een individu met narcistische persoonlijkheidskenmerken kan variabel en afhankelijk van hun gemoedstoestand zijn. Hierdoor kunnen zij zichzelf regelmatig tegenspreken. Op een dag kan dit individu iemand idealiseren, maar wanneer hij ontmoedigd of van streek raakt, kan hij diezelfde persoon als de slechtste persoon beschouwen.
Zwart-wit denken
Dit kan leiden tot ontkenning van eerdere positieve gevoelens of de goede eigenschappen van de ander. Het cognitieve proces van deze individuen maakt het moeilijk voor hen om zich positieve aspecten te herinneren wanneer ze van streek zijn. Narcisten hebben vaak moeite met het vormen van een compleet beeld van een situatie, omdat ze positieve en negatieve elementen niet goed kunnen integreren. Dit wordt vaak aangeduid als ‘zwart-wit’ denken.
Onbewuste onwaarheden versus bewust liegen
Het is niet zozeer dat ze altijd bewust liegen, maar eerder dat hun perceptie van situaties niet altijd overeenkomt met de realiteit zoals anderen die ervaren. Desalniettemin kunnen er momenten zijn waarop een narcist opzettelijk onwaarheden vertelt, bijvoorbeeld om sympathie te verkrijgen of zichzelf anders voor te doen dan ze werkelijk zijn.
Liegen binnen Cluster B-persoonlijkheidsstoornissen
Het is niet ongewoon dat mensen in bepaalde situaties onwaarheden vertellen. Echter, bij personen met Cluster B-persoonlijkheidsstoornissen kan het liegen vaker voorkomen en ernstigere vormen aannemen. Ze kunnen overdrijven of ontkennen dat er sprake is geweest van misbruik, onwaarheden vertellen over hun financiële situatie, werk, intieme relaties of vriendschappen, en dit alles om zichzelf anders voor te doen dan ze werkelijk zijn.
Liegen om problemen te vermijden
In feite is het een trieste situatie wanneer iemand zich zo oncomfortabel en afgewezen voelt dat ze zich voordoen als iemand anders. Narcisten kunnen liegen om uit de problemen te blijven of om verantwoordelijkheden te ontlopen. Ze kunnen uitspraken doen zoals “Ik wist niet dat je dit niet wilde,” “Ik deed dat niet,” “Dat moet een vergissing zijn,” of “Dat heb ik nooit zo gezegd.” Dit doen ze om situaties te manipuleren of de perceptie van anderen te beïnvloeden.
Gaslighting als manipulatietechniek
In sommige gevallen kan een narcistische persoon gaslighting toepassen, wat een vorm van psychologische manipulatie is. Daarbij laat de dader het slachtoffer twijfelen aan zijn of haar eigen waarnemingen of herinneringen. Zelfs wanneer men hen op een leugen betrapt, kunnen ze blijven ontkennen dat iets heeft plaatsgevonden. Bovendien proberen ze soms de schuld op de ander te schuiven.
Omgaan met narcistische leugens
Wanneer je te maken krijgt met een narcist die liegt, is het belangrijk om vast te houden aan je eigen realiteit en gevoelens. Voorkom dat je in hun manipulatieve spelletjes meegaat en zorg voor een stevig supportnetwerk van vrienden en familie. Zij kunnen je helpen bij het valideren van je ervaringen. Daarnaast is het nuttig om professionele hulp te zoeken, zoals therapie. Op die manier kun je leren omgaan met de gevolgen van narcistisch gedrag en werken aan het herstel van je eigen geestelijke gezondheid.
Tegendraads gedrag en het creëren van drama
Een andere reden waarom narcisten kunnen liegen of hun verhaal manipuleren, is om tegendraads te zijn en drama te creëren. Dit gedrag kan vergeleken worden met dat van een kleuter die ‘nee’ zegt om zichzelf te laten gelden. Narcisten kunnen discussies aangaan en tegenstrijdige standpunten innemen, zelfs als men het met hen eens is, simpelweg om tegendraads te zijn en hun gelijk te halen.
Strijd met identiteit
Dit gedrag kan voortkomen uit hun worsteling met identiteit. Het definiëren van zichzelf en het voeren van oppositie helpt hen bij het vormen van een identiteit en geeft hen een gevoel van controle en macht over situaties. Dit kan vergeleken worden met kinderen die hun identiteit creëren door te rebelleren tegen hun ouders en gezagsfiguren.
Onvoorspelbaar gedrag door onderliggende trauma’s
In sommige gevallen willen narcisten gewoon ruzie maken omdat hun trauma’s naar de oppervlakte komen, wat kan leiden tot onvoorspelbaar gedrag. Het is belangrijk om te beseffen dat achter het narcistische gedrag vaak diepe emotionele wonden en onverwerkte pijn schuilgaan. Hoewel dit geen excuus is voor hun gedrag, kan het helpen om empathie en begrip te hebben voor de complexiteit van hun situatie.
Andermans geluk ondermijnen
Wanneer iemand gelukkig thuiskomt, kan dit ondraaglijk zijn voor een narcist. Als het geluk niet direct aan de narcist is gerelateerd, ontstaat er een negatieve stemming bij hen. In zulke situaties proberen narcisten vaak het geluk van de ander te ondermijnen om controle te herwinnen.
Doelloos argumenteren als controlemiddel
Soms wil een narcist enkel argumenteren, ongeacht het onderwerp. Dit kan dienen om ruzie of discussie uit te lokken, zonder diepere betekenis. Nadien kan de andere nog lang liggen piekeren over zulke argumenten, zonder te beseffen dat er vaak geen reden is.
Loskomen van onnodige discussies
Slachtoffers moeten leren zich los te maken van zinloze discussies en zich te richten op hun welzijn en geluk. Het stellen van grenzen en herkennen wanneer een discussie niet constructief is, helpt stress te verminderen en onnodig conflict te vermijden.
Waarheid in twijfel trekken
Het is belangrijk voor slachtoffers om te beseffen dat ze de verhalen van de narcist niet altijd als waarheid moeten aannemen. Wanneer een narcist bijvoorbeeld beweert dat hij in therapie is gegaan, is het verstandig om te vragen naar bewijs hiervan.
Verlies van vertrouwen en identiteit
Door alle leugens en manipulaties verliezen veel slachtoffers uiteindelijk hun vertrouwen, zelfs in zichzelf. Ze beginnen te twijfelen aan hun eigen realiteit en vragen zich af of zij misschien de narcist zijn. Dit kan leiden tot het verlies van hun eigen identiteit en een toename van achterdocht.
Het belang van vertrouwen in relaties
In gezonde relaties is vertrouwen de basis waarop alles wordt opgebouwd. Zonder vertrouwen is het onmogelijk om een stabiele en langdurige relatie te onderhouden. Bedrog en misleiding bieden geen zekerheid en kunnen een relatie uiteindelijk doen instorten.
De impact van leugens op de fundering van een relatie
Elke relatie kan worden vergeleken met een huis: het heeft een sterke fundering nodig om te kunnen blijven staan. Een relatie die gebaseerd is op leugens en bedrog zal uiteindelijk niet standhouden.